mukteda es-sadr ne demek?

Mukteda es-Sadr (; 4 Ağustos 1974), Iraklı dini lider ve siyasetçidir. Irak'ta politik ve toplumsal gelişmelere yön vermiş, Şii mezhebine mensup Sadr ailesinin mevcut lideridir.

ABD'nin Irak'ı işgaline karşı silahlı direniş yürüten ve sonradan Barış Birlikleri adını alan Mehdi Ordusu'nun liderliğini yapmasıyla uluslararası tanınırlığa kavuştu.¹ Irak'ta resmi bir unvanı yoktur ve herhangi bir siyasi partiyle organik bağı yoktur. Bununla birlikte ülkenin en etkili dini ve politik figürlerinden biridir.

Yaşamı

Gençliği

Mukteda Sadr, On İki İmam'dan biri olan Musa el-Kâzım'ın soyundan gelen ve birçok Şii alimin mensubu olduğu Sadr ailesinde, Ayetullah Muhammed Sadık es-Sadr’ın dördüncü çocuğu olarak Necef kentinde doğdu. 1980 yılında idam edilen Muhammed Bakır es-Sadr'ın kızıyla 1994'te evlendi. Mukteda Sadr aynı zamanda, Lübnan merkezli Emel Hareketi'nin kurucusu olan Musa es-Sadr'ın kuzenidir.

Mukteda Sadr'ın babası ve iki kardeşi, Saddam Hüseyin’in emriyle 19 Şubat 1999’da düzenlenen bir suikast sonucunda öldürüldü. Bu tarihe kadar ilahiyat eğitimine devam etmekte olan Mukteda'nın ev hapsinde tutulmasına karar verildi. Gerekli dini eğitimini tamamlamadığı için "fetva makamı" olamadı. İranlı akademisyen Vali Nasr, Mukteda'nın dini eğitimini tamamlayamamasını Şii hukuku ve teolojisi yerine önceliğini video oyunlarına vermesi olarak tarif etmekte, bu nedenle kendisine Molla Atari lakabı takıldığını belirtmektedir.

İşgal sonrası

Sadr ailesi ve destekçilerinden oluşan Sadr Hareketi, ABD önderliğindeki koalisyon güçlerinin Irak’ı işgalinden sonra faaliyetlerini artırdı. İşgalle birlikte Sadr Hareketi'nin lideri olarak öne çıkan Mukteda Sadr, işgalci koalisyonun karşısında yer aldı ve işgalcilerce kurulan, 21 Nisan 2003 - 28 Haziran 2004 tarihleri arasında ülkeyi yönetecek olan Geçici Koalisyon Yönetimi’ni tanımadığını açıkladı.

Sadr Hareketi ülke genelinde yaşanan çatışma ve düzensizlik sırasında halka yiyecek ve sağlık gibi yardımlarda bulunmaya, bir yandan da silahlanmaya başladı. Bu sırada hareket Bağdat'ta işgal öncesinde Saddam Kenti olarak anılan bölgede yoğunlaştı ve bu bölge zamanla Sadr Kenti olarak anılmaya başladı. Mevcudu hızla artan silahlı kanat Mehdi Ordusu adını aldı. 2008 yılında Mukteda Sadr tarafından lağvedilen Mehdi Ordusu, ABD öncülüğündeki koalisyona karşı yürütülen silahlı direnişte önemli rol oynadı. Sadr Hareketi, IŞİD'in 2014 yılında Musul'u ele geçirmesi sonrasında Barış Birlikleri adı altında yeniden silahlandı.

Siyasi tutumu

Sadr taraftarları Aralık 2005’teki seçimlerde parlamentoda Şii siyasi bloğunun parçası olan Birleşik Irak İttifakının yanında durdu. Ama Kasım 2006’da Sadr, başbakan Nuri el-Maliki ve George Bush liderliğinde Ürdün’de düzenlenen bir zirvede Irak hükümetini boykot ettiğini açıkladı. Boykot iki ay boyunca sürdü, daha sonra Sadrcılar kendi pozisyonlarına geri döndüler.

Nisan 2007’de Sadr, Şiilerce kutsal sayılan Necef’te bir miting çağrısında bulundu, Nuri el-Maliki’den ABD öncülüğündeki güçlerin Irak’tan çekilmesi için bir takvimde anlaşmayı talep etti. 2010’daki parlamento seçimlerinde Sadr’ın bloğu güçlü bir etki oluşturunca Ocak 2011’de Necef’e döndü.

1 Mayıs 2009’da Türkiye’ye sürpriz bir ziyarette bulunarak, dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara’da görüştü.

Sadr, 29 Ağustos 2022'de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, siyasetten tamamen çekildiğini açıkladı. Sadr açıklamasında, "Siyasi işleri bıraktığımı ve siyasetten tamamen çekildiğimi ilan ediyorum. Babamın mezarı, tarihi eser kurumuyla Sadr ailesinin müzesi hariç tüm kurumları kapatma kararı aldım," dedi.²